Geachte burgemeester,

Het redden van dieren is een wettelijke taak van veiligheidsregio’s, die vaak bij de brandweer is neergelegd. Toch blijkt dat er nauwelijks aandacht is voor hulp aan dieren bij een ramp. Tijdens de oorlog in Oekraïne, zie je vaak dat mensen hun dieren willen meenemen op het moment dat ze vluchten of geëvacueerd worden. Wij vinden dat daadwerkelijke hulp aan dieren tevens hulp voor mensen betekent. We roepen de veiligheidsregio op het onderwerp ‘dieren en rampen’ waar nodig (beter)op de kaart en op de agenda te zetten, immers gestructureerd beleid omtrent hulp aan dieren en de implementatie daarvan in concrete noodgevallen draagt bij aan veel minder dieren- en inherent mensenleed.

Dierenorganisaties geven aan dat er bij rampen onvoldoende aandacht is voor het evacueren en opvangen van huisdieren, landbouwdieren en het redden van in het wild levende dieren. Dit bleek bijvoorbeeld uit de overstromingsramp zomer 2021 in Limburg, waar ontzettend veel dieren verdronken zijn. Sommige mensen wilden hun huis niet uit, omdat er niets was geregeld voor hun dieren. Anderen sprongen met gevaar voor eigen leven zelf het water in om dieren van de verdrinkingsdood te redden. Door de nauwe band met hun huisdieren worden ze gezien en ervaren als een gezinslid en mensen ervaren troost door de nabijheid van hun dier, zeker in het geval van een ramp.

Afstand moeten doen of gescheiden worden van hun dier levert een extra traumatiserende ervaring op voor zowel mens als dier; zeker indien dit door goede planning en samenwerking had voorkomen kunnen worden.

Beantwoording vragen behandeld door N. Jong

Aan: fractie Partij Vrij Almelo

Geachte heer De Olde,

Namens de PVA fractie heeft u op 30 april 2023 schriftelijke vragen gesteld inzake dierenwelzijn tijdens rampenbestrijding en crisisbeheersing. Middels deze brief beantwoorden wij deze vragen.

Vraag 1.

Hebben dieren een vaste plaats in de draaiboeken van hulpdiensten en in rampenplannen, en kan dit met relevante passages geëxpliciteerd worden?

Antwoord:

Ja, in het regionaal crisisplan van de veiligheidsregio https://www.vrtwente.nl/over-de-veiligheidsre~io/documenten is aandacht voor de hulp aan dieren tijdens crisisbeheersing.

Primair is deze verantwoordelijkheid belegd bij de kolom bevolkingszorg in het proces Publieke Zorg. In het Regionaal Crisisplan (RCP) deel 1 staat op pagina 29 bij publieke zorg:

• Primaire Levensbehoeften: Voorzien in noodhulp (zoals drinkwater, voeding, kleding, financiële middelen) voor getroffenen en dieren die tijdelijk zelf niet in hun levensbehoeften kunnen voorzien, in geval van een ramp of crisis anders dan de tijdelijke opvang en de verzorging op een opvanglocatie.

• Verplaatsen van mensen en dieren: Het in veiligheid brengen van mensen en dieren door deze te verplaatsen of laten verplaatsen van een getroffen of bedreigde plaats naar een veilige plaats.

In de praktijk zal de Officier van Dienst Bevolkingszorg ter plaatse een inschatting maken wat er nodig is om te voorzien in primaire levensbehoeften van dieren of welke dieren verplaatst moeten worden. Het hoofd Publieke Zorg zal een inzetplan maken en hier benodigde partners bij betrekken, waarbij bijvoorbeeld gebruik wordt gemaakt van de expertise en middelen van de agrarische sector.

Daarnaast heeft de brandweer een verantwoordelijkheid als het gaat om het redden van dieren.

In het RCP deel 1 staat daarover op pagina 25:

Het beperken en bestrijden van gevaar voor mensen en dieren bij ongevallen anders dan bïj brand.

En als het gaat om waterzorg op pagina 32: search and rescue richt zich op het redden van mens en dier, die in de problemen zijn gekomen in het water. Door de demografie van Twente is er geen noodzaak voor een aparte organisatie en voert de brandweer de search and rescue uit.

En in het regionaal risicoprofiel https://www.vrtwente.nl/over-de-veiligheidsregio/documenten is aandacht voor dieren; enerzijds wordt er een risico benoemd voorde volksgezondheid bij de
uitbraak van een dierziekte. Anderzijds wordt het klimaatverandering benoemd als risico voor
onder andere dieren, waarop geanticipeerd moet worden.

Ter aanvulling:
In de planvorming voor de gemeentelijke opvang van Oekraïners in Twente is specifiek
aandacht besteed aan de mogelijkheid dat er huisdieren zouden meekomen. Pro-actief is in
beeld gebracht welke locaties geschikt waren om huisdieren mee te nemen, zodat hier bij het
toewijzen van een plek waar rekening mee kon worden gehouden.

Vraag 2.

Indien ontkennend beantwoord, wat ís de reden dat dit ontbreekt, en wordt de noodzaak dit alsnog en zo spoedig mogelijk toe te voegen omschreven?

Antwoord:

Niet van toepassing.

Vraag 3.

Welke handvatten hebben dierenwelzijnsorganisaties hoe te handelen in crisissituaties, en hoe zijn deze ingebed in bedoelde draaiboeken en rampenplannen?

Antwoord:

Voor dierenwelzijnsorganisaties geldt dat ze niet expliciet zijn benoemd in het regionaal crisisplan, maar zeker een rol kunnen spelen bij crisisbeheersing. Bij het opstellen van een inzetplan voor het voorzien in primaire levensbehoeften of het verplaatsen van dieren zal het hoofd Publieke Zorg waar nodig een beroep doen op de expertise of faciliteiten van dierenwelzijnsorganisaties.

Vraag 4.

Worden ofzijn dierenhulporganisaties, dierenartsen en dierenambulances opgenomen in de crisisstructuur, en op welke wijze?

Antwoord:

Zie antwoord 3

Aanvullend:
Landelijk is er aandacht voor hulpverlening aan dieren tijdens rampen en crises. In opdracht van de Raad van Commandanten en Directeuren van de Veiligheidsregio’s wordt een plan voorbereid waarin onder andere aandacht is voor alle betrokken organisaties en hun rol. Ze staan in verbinding met de coördinatoren bevolkingszorg, zodat die aangehaakt zijn.

Vraag 5.

Liggen er momenteel concrete evacuatieplannen voor gezelschapsdieren, landbouwdieren en in het wild levende dieren, en hoe is deze vorm gegeven?

Antwoord:

Nee, de evacuatie van dieren tijdens een crisissituatie vraagt maatwerk. Het is zeer afhankelijk van de aard en omvang van de crisis. Op basis van de beoordeling welke dieren verplaatst dienen te worden wordt een inzetplan opgesteld, waarin wordt opgenomen waar de dieren naartoe worden verplaatst, met welke vorm van transport, wie de faciliteiten heeft om dat te organiseren en eventueel welke medische zorg daarbij nodig is. Hierbij wordt nadrukkelijk gekeken welke partijen nodig zijn voor de uitvoering hiervan. Verantwoordelijkheid ligt bij de kolom bevolkingszorg, waarbij de uitvoering in samenwerking met getroffen gemeenten en partners plaatsvindt.

Vraag 6.

Is er een draaiboek binnen de Veiligheidsregio Twente dat klaar ligt en weet iedereen wat hij moet doen, bijvoorbeeld waar besmette vogels heen moeten? En zo ja, wordt dit draaiboek nu uitgevoerd?

Antwoord:

De rijksoverheid bepaalt het beleid als het gaat om het voorkomen of tegengaan van besmettelijke dierziekten. Zij zullen ook een regeling voor een besmet bedrijf en omgeving opstellen met daarin getroffen maatregelen. De Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit is belast met het bestrijden van de dierziekten en het tegengaan van verspreiding. Het RIVM geeft informatie en handelingsperspectief wat betreft de volksgezondheid.

Daarnaast is er een landelijke bestuurlijke netwerkkaart crisisbeheersing voor de bestrijding van dierziekten; BNK 8 bierziekte (zevende druk 2018)red MT  (nipv.nl.) Hierin staat een overzicht van taken en verantwoordelijkheden van betrokken partijen.

En momenteel is de Veiligheidsregio Twente de planvorming voor de bestrijding van dierziekten in Twente aan het actualiseren, waarin concreet wordt beschreven hoe de informatievoorziening en afstemming tussen betrokken partijen plaatsvindt als er een dierziekte uitbreekt.

Hoogachtend,
Burgemeester en wethouders van Almelo,

de secretaris, de burgemeester,